Biološki mehanizmi gubitka kose
Koji biološki mehanizmi stoje iza gubitka kosa?
J-F. M.: Kada nisu regulisani, postoji više bioloških mehanizama koji mogu dovesti do gubitka kose. Taj gubitak kose može biti progresivan ili iznenadan, više ili manje ozbiljan, difuzan ili lokalizovan.
Najčešći oblik gubitka kose je androgena alopecija, sa kojom se tokom života suoči više od 50 % muškaraca, a pogađa i žene uglavnom nakon menopauze. Mehanizam iza ove vrste alopecije je povećana osetljivost vlasišta na androgene (muške hormone), što dovodi do progresivnog smanjenja veličine folikula dlake. Ova „minijaturizacija” kose (a ne gubitak) dovodi do toga da kosa postaje tanja i osetljivija.
Kod difuzne alopecije, od koje pate i muškarci i žene, drugi mehanizmi igraju ulogu. Ovu vrstu gubitka kose može uzrokovati, na primer, hemoterapija usmerena na brzo i neselektivno uništavanje ćelija koje se razmnožavaju u organima zahvaćenima tumorom. Budući da su ćelije u bazi folikula dlake među najaktivnijima u ljudskome telu, na njih takođe utiče taj oblik lečenja, a jedna je od nuspojava njihovo uništavanje. Ova vrsta gubitka kose je poznata kao anageni efluvijum jer kosa ispada tokom faze rasta (anagene faze).
U telogenom efluvijumu (gubitak kose u fazi mirovanja ciklusa rasta kose, u kojoj kosa ne raste), koji je primećen uglavnom kod žena, folikul kose ispadaju u puno većoj količini nego što je to uobičajeno tokom svakodnevnog gubitka kose (između 50 i 100 dlaka dnevno). Mehanizmi koji na to utiču razlikuju se: hormonalni poremećaj nakon trudnoće, neuravnotežena ishrana, nedostatak gvožđa ili cinka, nuspojave lekova i stres samo su neki od njih.
Na kraju, u slučaju alopecije areate, autoimune upalne vrste gubitka kose, telo više ne prepoznaje određene ćelije folikula kose kao sopstvene. Imuni sistem ih napada i kosa opada u većim ili manjim pramenovima.
Da li su ti mehanizmi isti za različite tipove kose?
J-F. M.: Čak i ako oblik (ravna, kovrčava ili valovita), struktura (okrugla ili elipsoidna) ili boja kose variraju zavisno od delovima sveta i etničkih grupa, mehanizmi koji dovode do gubitka kose identični su u svim populacijama.
Međutim, kada je u pitanju priroda kose, istraživači su primetili hipertrofiju lojne žlezde (žlezda koja vlaži vlasište) kod pacijenata sa androgenom alopecijom. To je znak da je ova žlezda posebno osetljiva na dihidrotestosteron (DHT), androgen odgovoran za već spomenutu minijaturizaciju folikula dlake, što može dovesti do povećane proizvodnje sebuma, a time i do masnije kose nego što je to uobičajeno.
Koja su najnovija naučna otkrića o mehanizmima gubitka kose?
J-F. M.: Većina današnjih istraživanja usredsređuje se na veoma važnu ulogu matičnih ćelija u rastu i obnovi folikula dlaka i bolje razumevanje načina na koji te ćelije funkcionišu, okruženja u kojem se nalaze i negativnih faktora kojima mogu biti izložene. Nedavno istraživanje otkrilo je temeljnu ulogu koju ima vezivna ovojnica (spoljašnja ovojnica folikule dlake) u omogućavanju „dostupnosti” matičnih ćelija potrebnih za rast novih folikula dlaka.
Na kraju svakog ciklusa rasta kose, kod zdravih ispitanika, ova vezivna ovojnica (koja se sastoji od kolagena) se ponaša poput elastične trake i omogućava folikulu dlake da se popne na površinu vlasišta i tako se napuni matičnim ćelijama u kontaktu sa „zalihom” takvih ćelija. Napunjen, folikul dlake zatim se vraća natrag u vlasište da bi se tamo učvrstio malo dublje i pokrenuo rast novog vlakna kose.
Međutim, ako vezivna ovojnica izgubi mehanička svojstva (kao što se sumnja u slučaju ljudi koji pate od androgene alopecije zbog taloženja kolagena), folikul dlake više se neće moći pravilno puniti matičnim ćelijama i rast nove dlake biće poremećen. Tokom sledećih godina nastojaćemo da bolje razumemo biologiju tih matičnih ćelija i da poboljšamo njihovo okruženje i tako osiguramo zdraviji rast folikula dlaka.
Scalp & hair
Clinic